Ödem Nedir ve Neden Olur?

Ödem bir çoğumuzun aslında çoğu kez farkedemedimiz vücudumuzun su tutmasıdır.Her zaman giydiğiniz ayakkabı ara sıra ayağınıza olmuyorsa ya da en sevdiğiniz yüzüğünüzü bazı günler takmakta zorlanıyorsanız, ödem sorununuz olabilir. Bazı kişiler de yediklerine dikkat etmesine rağmen bir türlü kilo verememekten şikayetçidir. İşte tüm bu sıra dışı durumların sorumlusu vücudunuzdaki şişlikler yani ödem olabilir. Bazı türdeki ödemleri kolayca fark edebilirsiniz çünkü şişkinlik olan bölgeye elinizle bastırdığınızda burada bir çukur oluşur. Ancak bazen de ödem sertleşmiştir ve bu şekilde ayırt edilmesi mümkün olmaz.

Ödem, vücut dokuları arasında fazla miktarda sıvı birikmesi nedeniyle meydana gelen şişliktir. Bu durum daha çok toplardamar ya da lenf sistemiyle ilgilidir. Ödem şişlikleri en çok ellerde, kollarda, bileklerde, bacaklarda ve ayaklarda görülür. Ödemin farklı türleri arasında saydığımız bu bölgelerin dışında akciğer, beyin veya göz bölgesini etkileyen ödemler de vardır. Bölgesel ödemlerin yanı sıra vücutta genel bir ödem de söz konusu olabilir. Aniden ödem oluşabileceği gibi daha yavaş ve zor fark edilir şekilde de vücudunuzda ödem oluşabilir. Kişiler ilk önce kilo aldıklarını düşünür veya şiş gözlerle uyanmaya başlar. Pek çok hasta belirtiler iyice barizleşene dek ödem sorununu fark etmeyebilir.
Kılcal damarlar kendilerini çevreleyen dokuya sıvı sızdırmaya başladığında bu bölge şişmeye başlar. Kılcal damarların sıvı sızdırmasının nedeni artan basınç ya da kılcal damar hasarı olabilir. Kılcal damarlardaki sıvı kaçağı, bu sıvının telafisi için böbreklerin normalden daha yüksek seviyede sodyum (tuz) ve su biriktirmesine neden olacaktır. Bu da bir kısır döngüdür çünkü böbreklerde su ve tuz birikmesi yine ödeme neden olur. Ödemin kendisi bir hastalık değildir ancak bazı hastalıkların belirtilerinden biri de ödem olabilir.

Yaygın Ödem Nedenleri
Hareketsizlik: Çok az yürüyen ve hareketsiz bir yaşam tarzı olan kişilerde ödeme sık rastlanır.
Hareketsiz kalmak: Yolculuklarda olduğu gibi eğer uzun süre boyunca oturarak veya ayakta, aynı şekilde hareketsiz kalırsanız vücutta ödem oluşabilir.
Ameliyat: Geçirdiğiniz bir ameliyatın ardından vücutta ödem görülmesi yaygındır.
Yüksek irtifa: Özellikle de fiziksel bir güç harcama ile birleştiğinde yüksek irtifada olmak akciğer ya da serebral (beyin) ödeme yol açabilir.
Sıcaklık: Hava sıcaklığı arttığında vücut dokulardaki sıvıyı atmakta daha az etkilidir. Bu durum özellikle de bilekleri etkiler. Sıcakta fiziksel güç harcamak ödem oluşmasını
daha da kolaylaştırırç.
Yanıklar: Cildimiz yanıklara karşı su tutarak cevap verir ve bu da bölgesel şişliklere neden olur.
Hamilelik: Hamilelik sırasında kadınlar vücudun sıvı tutmasını kolaylaştıran hormonlar salgılarlar. Hamile kadınların vücudu, hamile olmayanlara göre çok daha fazla tuz
ve su tutma eğilimindedir. Hamilelikte genellikle yüz, el, alt bacak ve ayakların şiştiği görülür.
Adet dönemi ve adet dönemi öncesi: Adet döneminde hormon seviyeleri dalgalanmaya başlar. Adet kanamasının başlayacağı günden önceki günlerde hormon seviyelerindeki oynama vücudun sıvı biriktirmesine neden olabilir.
Doğum kontrol hapı: Östrojen içeren herhangi bir ilaç vücudun sıvı tutmasına neden olabilir. Doğum kontrol hapı kullanmaya başladıklarında kilo aldıklarını fark eden pek çok kadın vardır. Bu durum vücudun sıvı tutmasına bağlı olabilir.
Menopoz: Hormon seviyelerindeki oynamaların vücutta ödem oluşmasına neden olabileceğini belirttik. Menopoz veya menopoz dönemindeki hormon tedavileri, vücuttaki hormon seviyelerini etkileyerek ödem için zemin hazırlayabilir.
Bazı ilaçlar: Damar genişletici ilaçlar, östrojenler, bazı kemoterapi ilaçları, bazı diyabet ilaçları, kalsiyum kanal blokerleri ve NSAID grubu ilaçlar vücuttaki ödemden sorumlu olabilirler.
Aşırı tuz kullanımı: Pek çok kişinin ödem sorunu, çok tuz kullanmalarından, fazla tuzlu yemek yediklerinden dolayı kaynaklanır.
Kötü beslenme veya yanlış diyet: B1, B6 ve B5 vitaminlerinin ya da albümin adlı proteinin eksikliğinin, vücudun sıvı tutmasında etkisi olabilir.
Ödeme Neden Olan Hastalıklar:
Böbrek hastalığı: Böbrek hastalarında, kandan yeteri derecede sıvı ve sodyum atılamayabilir. Bu da damarlardaki basıncın artması ve vücutta ödem oluşması anlamına gelir. Böbrek hastalarındaki ödemler genellikle göz çevresi ve bacaklarda meydana gelir.
Kalp yetmezliği: Kalp yetmezliğinde kalp tüm vücuda gerektiği gibi kan pompalayamaz. Bu durumda kan alt bacaklarda birikir ve ödem oluşur.
Kronik akciğer hastalığı: Astım, bronşit, sarkoidoz gibi pek çok akciğer hastalığı bu gruptadır. Bazı hastaların akciğerinde sıvı birikmesiyle akciğer ödemi görülebilir.Bu durum nefes darlığına yol açabilir.
Karaciğer hastalığı: Siroz benzeri hastalıklar bu gruptadır. Karaciğerin çalışmasının etkilenmesi sonucu hormon veya karaciğerle ilgili kimyasalların seviyeleri ya da damarlar etkilenebilir. Bu tip problemler bacak ve karın boşluğunda ödeme neden olur.
Diyabet: Diyabet hastalarında farklı nedenlerden dolayı ödem oluşabilir. Kalp damar hastalıkları, akut karaciğer yetmezliği, akut böbrek yetmezliği, protein kaybettiren enteropati ve bazı ilaçlar bu nedenlerden bazılarıdır.
Alerjiler: Bazı yiyecekler veya böcek ısırıkları duyarlı kişilerde ödeme neden olabilir.
Artrit: Artrit hastalarında en çok bileklerde, bacaklarda ve ayaklarda görülür. Eklem iltihapları ve ödemler artrit grubu hastalıklarda pek çok farklı nedenle meydana gelebilir.
Tiroit hastalığı: Tiroit bezi ile ilgili hastalıklarda kişilerde ödem şikayeti yaygındır.
Kafa yaralanmaları: Kafaya alınan bir darbe beyinde veya beyin ile kafatası arasında sıvı birikmesi, yani ödem ile sonuçlanabilir.
Beyin tümörü: Beyin tümörünün çevresinde su birikmesiyle ödem oluşabilir.
Bacakta Ödem Oluşmasının Nedenleri
Yukarıda saydığımız nedenlerin pek çoğu bacakları etkileyebilir. Ancak bacaklarda oluşan ödemlerin başka yaygın nedenleri e vardır. Bunları da aşağıda sıralayalım:
Kan pıhtısı: Damarlardaki herhangi bir tıkanıklık kanın akışını engeller ve bu da damardaki basıncın artmasına neden olur. Bu durum çevredeki dokuya sıvı sızmasına ve ödeme yol açar.
Varisli damarlar
Enfeksiyon, iltihaplanma
Kist veya tümör
Lenfödem (fil hastalığı)
Yemeklerden tuzu çıkarmak, doktorun önereceği egzersizleri yapmak ve vücuttaki fazla sıvının atılmasını sağlayacak, ödem çözücü ilaçlar kullanmak ödem şikayetini dindirir. Eğer ödem, altta yatan başka bir hastalık belirtisi olarak ortaya çıkmışsa, ödemin giderilmesi için bu hastalığın tedavi edilmesi gerekir.
Daha çok kadınlarda görülen ve yanlış beslenme ya da stres gibi faktörlerden etkilenen ödemler ise nedeni bilinmeyen ödemler sınıfına girilebilir. Görüldüğü gibi pek çok nedenden dolayı ödem meydana gelebilir ve ana nedeni bulmak da her zaman kolay olmayabilir.
Ödem Nasıl Atılır?
Ödem atmak için ilk olarak bir doktora başvurup vücuttaki ödemin nedenlerini öğrenmek en sağlıklı yoldur. Ödemin kaynağı tespit edildiğinde ödemden kurtulmak da kolaylaşır. Vücuttaki şişkinliği indirmek için evde yapabilecekleriniz ise şunlardır:
Ne kadar tuz tükettiğinizi gözden geçirin. Yemeklerinize ekstra tuz ekmekten kaçının. Bol tuzlu olduğu bilinen fast-food türü yiyeceklerden kaçının. Tuzlu kuru yemişler, cipsler, tuzlu peynirler, turşu ve pek çok hazır gıda tuz bakımından ödem şikayeti olanlar için sakıncalıdır.
Alkol, sigara ve kafeinden uzak durun.
Alerji yaptığından, size dokunduğundan şüphelendiğiniz gıda türleri varsa bunlara bir süre ara verin. Gerekirse bir gıda duyarlılığı testi yaptırabilirsiniz. Rafine gıdalardan, pastane ürünlerinden ve kızartmalardan kaçının.
Bol bol su için. Vücudunuzun sıvı tutması, su içmemeniz anlamına gelmez. Kesinlikle bu ikisini karıştırmayın.
Lifli besinlere yönelin. Taze sebze ve meyveye beslenmenizde ağırlık verin.
Günlük hareketinizi arttırın. Düzenli yürüyüş yapmaya çalışın.
Fazla kilolarınızdan kurtulun.
Özellikle karahindiba çayının ve maydanozun (veya maydanoz suyu) ödem atmayı kolaylaştırdığı bilinir.
Kas sorunları için sıklıkla tavsiye edilen arnika çiçeği kremi ödem atmakta da yardımcı olabilir.
Vücutta su toplanmasına ödem adı verilir.
Kadınlarda ödem şikayetine daha sık rastlanmaktadır.
Ödem sertleşmemişse bastırdığınızda bölgede çukurlaşma olur.

Vücuttaki su ve tuz oranındaki bozulma, ödeme neden olabilir.
Menopoz dönemindeki hormonal değişiklikler ödeme neden olabilir.
Hamilelikte ödem şikayetine sık rastlanır.

En çok ödem görülen bölgelerden biri de ellerdir.
Böbrek yetmezliği belirtileri arasında ödem de yer alır.
Aşırı tuz tüketimi ödem yapabilir.

Doğum kontrol hapı kullanmak ödeme neden olabilir.
Kiraz ödem atmaya yardımcı olan meyvelerden biridir.
Düzenli yürüyüş yapmak ödemi önlemekte ve atmakta yardımcı olur.